Zaburzenia zachowania (nadpobudliwość psychoruchowa, zaburzenia uwagi, zachowania antyspołeczne i opozycyjno-buntownicze)

Zaburzenia zachowania są najczęstszym powodem, dla którego dzieci przyprowadzane są do psychologa lub psychiatry. Specjaliści traktują je zwykle jako wyraz trudności w funkcjonowaniu psychicznym dziecka, które objawiają się w jego zakłócającym zachowaniu i w relacjach z innymi ludźmi. Poniżej przedstawiamy ogólną charakterystykę objawów występujących u dzieci z zaburzeniami zachowania; należy jednak pamiętać, że symptomy mogą być bardzo zróżnicowane u poszczególnych dzieci.

zaburzenia zachowania

Jakie są objawy zaburzeń zachowania?

Główne kategorie objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej:

Zaburzenia koncentracji uwagi – trudność w skupieniu uwagi i słuchaniu innych, niedbałość o szczegóły, roztargnienie, ciągłe zapominanie o czymś, niezorganizowanie
Impulsywność – podejmowanie działań bez namysłu, często ryzykownych, nieumiejętność czekania na swoją kolej, niecierpliwość, przeszkadzanie innym
Nadruchliwość – dziecko przebywa w ciągłym ruchu, często bezcelowym; gdy musi pozostać w miejscu zaczyna się wiercić, bawić rękoma, wyłącza się z aktywności; jest gadatliwe i nie może powstrzymać się od mówienia; często ma trudność w kontynuowaniu rozpoczętego zadania i je rzuca

Objawy dziecka z zachowaniami aspołecznymi:

Zachowania agresywne – zastraszanie, terroryzowanie innych, stosowanie przemocy fizycznej, zmuszanie do wykonywania czynności seksualnych
Zachowania destrukcyjne – wandalizm podpalenia, kradzieże
Tendencja do kłamania
Zaniedbywanie swoich obowiązków
Skłonność do łamania zasad i norm społecznych – wagarowanie, ucieczki z domu, wczesna inicjacja seksualna.

Charakterystyczne symptomy zaburzeń opozycyjno-buntowniczych:

Częste zmiany nastroju
Skłonność do irytacji i złoszczenia się
Częste konflikty z dorosłymi
Odmowa spełnienia próśb osób dorosłych
Ciągłe kwestionowanie reguł postępowania określanych przez dorosłych
Oskarżanie innych o własne niepowodzenie
Niechęć do podejmowania współpracy z dorosłymi i rówieśnikami
Szorstkość w obyciu
Odrzucanie wszelkich autorytetów

Jak się diagnozuje zaburzenia zachowania?

Diagnozy najczęściej stawia psycholog lub psychiatra po przeprowadzeniu wnikliwego wywiadu z rodzicami oraz badaniu i obserwacji dziecka. Wczesne wykrycie zaburzeń zachowania i ich leczenie zapobiega pogłębianiu się trudności adaptacyjnych dziecka w środowisku szkolnym i rodzinnym.

Leczenie zaburzeń zachowania

Plan leczenia jest opracowywany indywidualnie dla każdego dziecka, z uwzględnieniem wieku, stanu zdrowia dziecka, głębokości i rodzaju występujących objawów oraz podatności dziecka na określone procedury terapeutyczne.

Program leczenia może zawierać:

Psychoterapię dziecka
Terapię dziecka w grupie rówieśniczej
Zajęcia psychoedukacyjne dla rodziców
Terapię rodziny
Leczenie farmakologiczne

Zapobieganie zaburzeniom zachowania:

Dotychczas nie są znane metody zapobiegania zaburzeniom zachowania, ale wielu badaczy zwraca uwagę na umiejętności interpersonalne rodziców.