Zaburzenia ze Spektrum Autyzmu (ZSA lub ASD)

Co to są całościowe zaburzenia rozwojowe (CZR)?

Całościowe zaburzenia rozwojowe zwykle diagnozowane są we wczesnym okresie życia dziecka. Dzieci z CZR mają trudności w rozwoju języka, komunikacji, socjalizacji i w rozwoju ruchowym. Przykładami CZR są:

• autyzm wczesnodziecięcy;
• zespół Aspergera;
• zespół Retta;
• dziecięce zaburzenie dezintegracyjne.

Co jest przyczyną CZR?

Przyczyny CZR nie są znane. Większość współczesnych badaczy uważa, że przyczyn należy szukać raczej w nieprawidłowościach rozwoju w okresie płodowym niż w relacjach emocjonalnych rodzice-dziecko (jak sądzono dawniej).

Kogo dotykają CZR?

CZR są bardzo rzadkie, choć informacje na temat częstości występowania są bardzo niespójne. W USA CZR diagnozowane są u pięciorga na 10.000 rodzących się dzieci. CZR częściej występują u chłopców, oprócz zespołu Retta, który prawie zawsze diagnozowany jest u dziewczynek.

Jakie są objawy CZR?

Poniżej przedstawiamy ogólnie charakterystykę poszczególnych zaburzeń, zwracając jednocześnie uwagę, że specyficzne objawy mogą być bardzo różne u różnych dzieci.

U dziecka z autyzmem

• nie występują lub występują bardzo znikome interakcje z innymi osobami, w tym również z rodzicami (np zaburzony kontakt wzrokowy, fizyczny);
• od początku bardzo wyraźnie zaburzona jest komunikacja językowa;
• występują stereotypie ruchowe, przywiązanie do rytuałów, zainteresowanie światłami, poruszającymi się przedmiotami lub częściami obiektów;
• obserwuje się brak tolerancji na hałas lub dużą wrażliwość na dźwięki;

Objawy dziecka z zespołem Aspergera to:

• mieszczący się w granicach normy lub wręcz prawidłowy rozwój mowy, samodzielności, rozwoju intelektualnego i ciekawości świata;
• wyraźne trudności w interakcjach społecznych, dotyczące a) zdobywania kolegów, b) dzielenia się pomysłami, osiągnięciami czy radościami, c) rozumienia i używania mimiki twarzy i języka ciała, d) utrzymywania kontaktu wzrokowego;
• zachowania stereotypowe (często dziwaczne) lub/i ścisłe przestrzeganie rutyny;
• bardzo intensywne zainteresowanie wyizolowanymi dziedzinami wiedzy.

Charakterystyczne symptomy zespołu Retta to:

• prawidłowy przebieg ciąży, porodu, okresu noworodkowego;
• prawidłowy rozwój w pierwszych 5-18 miesiącach życia; prawidłowy obwód głowy przy narodzinach

Po okresie normalnego rozwoju przez min. 5 miesięcy – obserwuje się następujące objawy:

• głowa dziecka nie rośnie w oczekiwanym tempie w okresie między 5 a 48 miesiącem życia;
• następuje utrata wcześniej nabytych umiejętności posługiwania się ręką (np sięganie i chwytanie przedmiotów) i rozwój stereotypowych ruchów (np wykręcanie dłoni);
• utrata umiejętności społecznych, takich jak uśmiechanie się i utrzymywanie kontaktu wzrokowego (te zachowania mogą być przywrócone w późniejszym okresie);
• utrata zdolności do chodzenia i wykonywania innych skoordynowanych ruchów;
• znaczne zubożenie zdolności posługiwania się mową i rozumienia mowy;
• bardzo poważne opóźnienie w rozwoju psychomotorycznym.

Symptomami dziecięcego zaburzenia dezintegracyjnego mogą być:

• prawidłowy  rozwój w zakresie mowy, interakcji społecznych, relacji, zabawy i zachowań adaptacyjnych przynajmniej przez okres dwóch, a zwykle czterech lat;
• poważna utrata umiejętności społecznych, komunikacyjnych i adaptacyjnych w krótkim okresie czasu (kilka miesięcy). Dzieci doświadczające zaburzeń dezintegracyjnych mogą bez żadnej oczywistej przyczyny lub choroby stać się lękowe, łatwo wpadające w gniew, negatywistyczne, nieposłuszne, dostawać ataków złości bez żadnego widocznego powodu. Z czasem dochodzi u nich do zupełnego zaniku mowy i rozumienia języka oraz do obniżenia zdolności intelektualnych.

Jak się diagnozuje CZR?

CZR diagnozuje się zwykle przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia.  Diagnozę najczęściej stawia psycholog lub psychiatra po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu z rodzicami dziecka i wnikliwej obserwacji jego zachowania.
Wczesna i prawidłowa diagnoza jest bardzo ważna, ponieważ niektóre CZR torują drogę do rozwoju innym zaburzeniom psychicznym (np depresja, ADHD, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne i schizofrenia). Wczesna interwencja może mieć ogromny wpływ na końcowy rezultat leczenia.

LeczeniePlan leczenia opracowywany jest indywidualnie dla każdego dziecka w zależności od:

• wieku, stanu zdrowia i historii medycznej dziecka,
• głębokości zaburzenia,
• rodzaju zaburzenia,
• tolerancji i podatności dziecka na określone działania, procedury i terapie,
• sytuacji rodzinnej

Terapia może obejmować:

• psychoterapię indywidualną dziecka (z wykorzystaniem elementów terapii behawioralnej, opcji, integracji sensorycznej);
• terapię grupową,
• terapię logopedyczną;
• psychoedukację dla rodziców

Zapobieganie CZR

Dotychczas nie są znane metody zapobiegania CZR.