Przemoc rówieśnicza jest coraz częstszym problemem wychowawczym. Zwykle wynika ona z zaniedbań rodzinnych i środowiskowych, a nawet znęcania się nad dzieckiem, które następnie samo staje się dziecięcym oprawcą koleżanki lub kolegi. Przyczyny zachowań przemocowych bywają niejednoznaczne, gdyż zdarza się, że dziecko pozornie pochodzące z pełnej, żyjącej w dostatku rodziny żyje w poczuciu opuszczenia emocjonalnego. W takich sytuacjach przemoc, którą samo stosuje, bywa bezradnym, nieudolnym i raniącym innych apelem o miłość rodziców i uwagę dorosłych. Warto zauważyć, że przemoc rówieśnicza jest problemem wychowawczym dotykającym całą grupę, w której epizody przemocowe występują. Nie tylko samego agresora i jego ofiarę, ale także świadków tych zdarzeń. Także oni wymagają interwencji pedagogicznej i psychologicznej.
Jak rozpoznać przemoc rówieśniczą? Jak zauważyć, że dziecko jest jej ofiarą?
Dziecko, nad którym znęca się rówieśnik lub cała grupa rówieśnicza, daje dorosłym wiele sygnałów. Przede wszystkim zmienia się jego dotychczasowe zachowanie i emocje, które są obserwowalne w codziennych kontaktach. Wesołe dotychczas dzieci zaczynają reagować lękowymi zachowaniami. Nie chcą chodzić do szkoły i unikają rówieśników. Zdarzają się również zachowania przeciwne: ciche i łagodne do tej pory dziecko zachowuje się agresywnie, bywa pobudzone, krzyczy lub bije młodsze rodzeństwo. Dzieci w wieku wczesnoszkolnym często w sytuacjach znęcania się nad nimi przez rówieśników odmawiają chodzenia do szkoły, w skrajnych przypadkach płaczą, zapierają się fizycznie przed wyjściem z domu albo symulują choroby. Mogą się także zdarzać nawracające bóle brzucha i głowy. Innym sygnałem przemocy są także powroty do domu w pobrudzonych ubraniach wskazujących na popychanie, przewracanie na ziemię lub siniaki i inne rany, których pochodzenia dziecko nie chce wyjaśniać. Generalnie sygnałami przemocy doświadczanej przez dziecko może być każda sytuacja zmiany zachowań i typowych reakcji i każdej takiej zmianie należy się bacznie przyglądać, rozmawiać z dzieckiem oraz dyskretnie obserwować jego reakcje w grupie rówieśniczej.
Jak pomóc dziecku doświadczającemu przemocy?
Jeśli stwierdzimy, że nasze dziecko jest ofiarą przemocy rówieśniczej, należy zareagować natychmiast. Zacznijmy od udzielenia wsparcia psychicznego w domu, zapewniając dziecko, iż zawsze może na nas liczyć, a przede wszystkim ma prawo i obowiązek poinformować nas o tym, że ktokolwiek robi mu krzywdę. Następnie trzeba skorzystać z fachowej konsultacji psychologicznej, w trakcie której psycholog lub psychoterapeuta wyjaśnią dziecku mechanizmy przemocy i doradzą szereg rozwiązań, jak asertywnie bronić się przed napaścią. Kolejny krok to interwencja u wychowawcy lub pedagoga szkolnego wraz ze zgłoszeniem zaistniałych incydentów przemocowych. Zawsze rozmawiajmy z dziećmi o tym, jak są one traktowane przez rówieśników. Zawsze też zapewniajmy jej o naszym bezwarunkowym wsparciu. Wówczas, kiedy zaistnieje problem przemocy, dziecko nie stanie się jego bierną ofiarą, a partnerem dorosłych w radzeniu sobie z problemami funkcjonowania w grupie rówieśniczej.